Ik heb het natuurlijk over Mark Zuckerberg, oprichter en mega-aandeelhouder van Facebook. De sociale mediagigant verdient miljarden door gebruikers gratis toegang te verlenen tot zijn netwerk. In tegenstelling tot normale ondernemingen, zijn bij Facebook de gebruikers geen (betalende) klanten; adverteerders willen zoveel mogelijk weten over (en toegang krijgen tot) die gebruikers en betalen hiervoor graag de rekening.

In Europa en in toenemende mate in de VS, verwatert de focus van beursvennootschappen van aandeelhouders naar het veel bredere begrip ‘stakeholders’. De ondernemingen kijken dan ook naar andere belanghebbenden zoals werknemers, klanten, leveranciers, of de maatschappij als geheel.

Wat je daar ook van mag vinden, Facebook opereert in een ander universum. Normale aandeelhouders hadden al weinig in de melk te brokkelen, aangezien Zuckerberg speciale aandelen heeft met tienmaal zoveel stemmen per aandeel. Voor zover Zuckerberg idealistische motieven had toen hij Facebook oprichtte, is het nu onwaarschijnlijk dat hij zich bekommert om welke stakeholder dan ook. Als monopolist ondergaat hij lijdzaam een enkele publieke kastijding door Amerikaanse politici. Zijn leger van juristen vormt een beschermingswal tegen de aanvallen van privacy- en mededingingsautoriteiten, zodat hij met goed gevulde zakken zijn netwerkimperium gestaag kan uitbouwen. Vergeet aandeelhouders of stakeholders, zijn echte drijfveer is macht.

Mijn tirade stopt hier.

Facebook zit namelijk in een onmogelijke positie. Als het netwerk open blijft voor vrije meningsuiting, wordt het bedrijf – terecht – bekritiseerd voor de verspreiding van nepnieuws en complottheorieën, of zelfs het torpederen van democratische processen of faciliteren van terrorisme. Op het moment dat Facebook de inhoud van berichten gaat controleren en mogelijk verwijderen, wordt het bedrijf – net zo terecht – beticht van censuur.

Zuckerberg verdient hoon, maar vooral compassie.

Dit is een column van Errol Keyner, adjunct-directeur van de VEB